اتاق حیوانات آزمایشگاهی هیستوژنوتک

اتاق حیوانات آزمایشگاهی شامل گونه های متداول رت، موش، همستر، خوکچه هندی،ماهی زبرا و خرگوش است. محیط زندگی حیوانات در آزمایشگاه تست های مدل های حیوانی ، در سلامت جسمی و روحی این حیوانات و به دنبال آن نتیجه ی آزمایش ها موثر است. اتاق حیوانات بسته به نوع جانور دارای استانداردهای مشخصی از جمله دما، رطوبت، تهویه، نور و فضای مناسب می باشد.

استفاده از حیوانات در مطالعات آزمایشگاهی، همزمان با پیشرفت علم، گسترش یافته است. استفاده از این حیوانات از یونان قدیم آغاز شده است و امروزه سالانه حدود ۱۰۰ میلیون مهره دار در مطالعات، برای بررسی اهداف مختلفی استفاده می شوند.

مجهزترین اتاق حیوانات آزمایشگاهی

شرکت بافت و ژن پاسارگاد با داشتن تجهیزات پیشرفته برای نگهداری حیوانات آزمایشگاهی و اتاق پیشرفته ، یکی از بهترین آزمایشگاه های تحقیقاتی حیوانات آزمایشگاهی میباشد که امکان پژوهش های با دقت بالا را برای پژوهشگران محترم فراهم آورده است .

شرایط مورد نیاز برای اتاق حیوانات آزمایشگاهی

شرایط محیطی

عوامل محیطی در اتاق حیوانات آزمایشگاهی نقش بسیار مهمی در تعیین وضعیت بیولوژیک حیوانات داشته و می ‏تواند نتایج پژوهش های علمی را به نحو چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد.

لذا محل نگهداری از حیوانات حتما در جایی که عبور و مرور محدودی در آن جریان دارد، باشد و به دور از آلودگی های صوتی و عوامل استرس زا باشد تا اثر عوامل محیطی بر جاندار تا حد امکان کاهش یابد.

اتاق حیوانات آزمایشگاهی و محل نگهداری بسته به نیازهای گونه حیوان مورد نظر، احتیاجات پیش بینی شده پروژه، و راحتی افراد دست‌ اندرکار طراحی شود.

در بهترین حالت، محل نگهداری حیوانات به نحوی طراحی می شود که دارای امکانات مناسب جهت تغییر کاربری احتمالی آتی جهت اسکان گونه‌های دیگر حیوانات نیز باشد. به طور مختصر، در این محل از رنگ‌های مناسب که در صورت خورده شدن توسط حیوان سمی نیستند استفاده شود.

قفس‌‌ها، دیوارها، کف، سقف و سایر بخش‌های ساختمانی باید قابل شستشو و قابل ضد عفونی کردن ‌بوده، ایمن و از مواد بادوام ساخته شوند.

پرسنل و تجهیزات نباید بدون انجام اعمال ضدعفونی مقتضی بین محل‌هایی که دارای حیواناتی با وضعیت میکروبی متفاوت هستند (نظیر محل نگهداری از حیوانات سالم، محل نگهداری از حیوانات بیمار، و قرنطینه)، جابه جا شوند. بعد از حمل مواد کثیف تمهیدات مناسبی برای تمیز کردن و بهداشتی ساختن محل عبور و مرور در نظر گرفته شود.

دما و رطوبت

دما و رطوبت دو عامل کلیدی در نگهداری حیوانات آزمایشگاهی هستند. بهترین دمای نگهداری رت، موش، همستر، خوکچه هندی و خرگوش در اتاق حیوانات بین ۲۶-۲۰ درجه سانتی گراد است. علاوه بر رعایت دمای بهینه، حتما تمهیداتی در نظر گرفته شود تا در صورت سردتر یا گرمتر شدن هوا حیوانات از استرس دمایی دور نگه داشته شوند.

میزان رطوبت بهینه برای موش و یا رت بین ۳۰% تا ۷۰% است. بالا یا پایین رفتن بیش از حد رطوبت و دما باعث افزایش مرگ و میر موش ها می شود. کاهش بیش از حد رطوبت همراه با دمای بالا می تواند باعث نکروز شدن دم و یا انگشتان پای رت شود. همچنین تهویه هوا نیز باید مناسب باشد.

شرایط قرنطینه حیوانات

تحت هیچ شرایطی نباید بلافاصله پس از انتقال حیوانات به آزمایشگاه حیوانی، از آنها در مداخلات استفاده نمود؛ بلکه لازم است زمان مناسب برای سازگار شدن حیوانات با افراد و شرایط جدید محیطی (acclimatization time) در نظر قرار گیرد.

حتی اگر حیوانات بیمار به نظر نرسند، به دلیل استرس‌های وارده در طول سفر، ضعیف شدن سیستم ایمنی و استعداد این حیوانات به بروز بیماری، لازم است حتماً تا چند روز بسته به شرایط قرنطینه شده و از تماس با سایر حیوانات در محل جدید یا حتی تماس با مواد و وسایلی که با این حیوانات در تماس بوده، دور باشند.

مدت زمان قرنطینه را می ‏توان به عنوان بخشی از زمان لازم برای سازگار شدن حیوانات با شرایط جدید، در نظر گرفت. در طول دوره قرنطینه ممکن است حسب شرایط، نیاز به اجرای تنظیمات ویژه دما، رطوبت، نور، آب، خوراک، داروهای تقویت کننده سیستم ایمنی، اقدامات درمانی پیشگیرانه وجود داشته باشد.

نور محیطی اتاق حیوانات آزمایشگاهی

حیوانات آزمایشگاهی برای داشتن تحرک و انجام فعالیت های خود، به میزان کافی از نور نیاز دارند. علاوه بر این، برای تنظیم چرخه ی شب و روز، باید دوره های متناوب روشنایی و تاریکی ایجاد گردد که معمولا ۱۲ ساعت روشنایی و ۱۲ ساعت تاریکی است.

میزان نور بر تنظیم هورمون ها و رفتار حیوانات اثرگذار است و میزان نامتناسب آن موجب اختلال در برخی هورمون ها مانند ملاتونین و به دنبال آن اختلال در مطالعات می شود.

تجهیزات اتاق نگهداری حیوانات آزمایشگاهی

طبیعتا با توجه به نوع حیوان آزمایشگاهی مورد پژوهش، محل نگهداری و تجهیزات مورد نیاز آنها نیز باید متفاوت باشد تا راحتی حیوان در نظر گرفته شود ، غذای مخصوص گونه آژمایشگاهی ، نوع بستر مورد نیاز ، ظرف آب و .. با توجه به گونه مورد آزمون باید متفاوت باشد تا نهایتا کمترین تاثیر را در نتایج پژوهش بگذارد

سیستمهای آبرسانی

سیستمهای آبرسانی، باید به نحوی طراحی و استفاده شود که حجم کافی از آب با کیفیت مناسب را فراهم آورد. باید به تعداد کافی ظروف آبخوری در محل نگهداری حیوانات نصب شود. چنانچه از سیستمهای آبخوری اتوماتیک استفاده می‏شود، برای جلوگیری از بروز حوادث احتمالی نظیر قطع آب، نشتی یا گسترش عفونتها، لازم است عملکرد آنها به طور منظم بررسی شده، تعمیرات لازم صورت گرفته و به سیستم‏های هشدار وجود نقص در آبرسانی مجهز شوند. چنانچه از قفسهای با کف یکدست استفاده می‏شود، می‏بایست از تجمع احتمالی آب در قفس، جلوگیری نمود.

تجهیزات مورد نیاز برای اتاق نگهداری موش آزمایشگاهی

بستر موش آزمایشگاهی

بستر محل نگهداری از حیوانات می‏باید متناسب با نیازهای گونۀ حیوانی بوده و لازم است واجد محلی برای استراحت حیوانات باشد. بستر مورد استفاده باید جاذب رطوبت، بوی ادرار و مدفوع بوده و به نحوی باشد که فرآیند پاکسازی محل را تسهیل نماید. بستر باید به گونه‏ای باشد که حیوان قادر به انجام رفتارهای ویژه گونه‏ای -نظیر جستجوی غذا، کندن بستر و نقب زدن- بوده و محلی راحت و امن جهت استراحت حیوان و ساخت آشیانه‌ای به منظور تولید مثل حیوان، فراهم آورد. استفاده از یک نوع ماده خاص، قادر به برآوردن تمام موارد مذکور نخواهد بود، بلکه لازم است ترکیبی از مواد مناسب برای این منظور مورد استفاده قرار گیرد. چنین موادی باید خشک، جاذب رطوبت، فاقد گرد و غبار، غیر سمی و عاری از هرگونه عوامل عفونی، جانوران موذی یا سایر اشکال آلودگی باشد. مشتقات چوب که با مواد شیمیایی عمل‏آوری یا پوشش شده‏اند یا دارای سموم طبیعی هستند و همچنین محصولاتی که از ترکیبات واقعی آنها اطلاعی در دست نیست، نباید مورد استفاده قرار گیرد. کف محل نگهداری باید یکپارچه، راحت و مناسب برای استراحت تمامی حیوانات باشد. محل خواب حیوان باید خشک و تمیز نگاه داشته شود.

قفس موش آزمایشگاهی

در صورتی که حیوان درون قفس نگهداری می شود، قفس باید طوری طراحی شده باشد که آسایش حیوان را تامین کند، قابل ضد عفونی کردن باشد، امکان جویده شدن نداشته باشد و حیوان توانایی حرکت آزادانه در آن را داشته باشد. در هر قفس حداقل ۲ سر و حداکثر ۱۰ سر موش نگهداری شود. از ایجاد صداهای اضافی که باعث آزار حیوان می شود پرهیز گردد. پوشال ها هر ۲ روز یکبار تعویض شود. عوامل محیطی شامل سرما، گرما، نور و همچنین رطوبت کنترل شود و از ورود موجودات موذی جلوگیری گردد. موش های آزمایشگاهی عموما در محدوده دمای ۱۷ تا ۲۶ درجه سانتی گراد و رطوبت ۳۰ تا ۷۰ درصد نگهداری می شوند.

تجهیزات روشنایی اتاق نگهداری موش آزمایشگاهی

روشنایی به صورت چرخه ۱۲ ساعته روشن/ تاریک تامین شود.

جمع آوری ادرار و مدفوع قفس موش آزمایشگاهی

قفس های مخصوص نگهداری موش های آزمایشگاهی به شکلی طراحی و ساخته شده است که حیوان بر روی یک سطحی مشبک قرار می گیرد که زیر آن قسمتی شبیه به قیف برای جمع آوری آسان ادرار و مدفوع تعبیه شده است.

تجهیزات جا به جایی موش

جهت حمل و نقل و جا به جایی موش ها، در صورت کوتاه بودن مسافت می توان از قفس یا کارتن و در صورت طولانی بودن مسافت از کارتن مقوایی مقاوم به رطوبت همراه با منفذ برای تهویه ی هوا استفاده کرد. غذای مخصوص موش های آزمایشگاهی که به صورت پلت است، باید در دسترس حیوان قرار داده شود. برای تامین آب مورد نیاز موجود می توان از قطعات میوه استفاده نمود.

تجهیزات محل نگهداری خرگوش آزمایشگاهی

طبیعتا تجهیزات نگهداری هر گونه آزمایشگاهی با توجه به نوع حیوان متفاوت است . بنابراین باید با توجه به گونه مد نظر ، عادت ها ، و رفتارهای طبیعی ، محیطی مناسب با بستری متناسب تهیه کرد.

قفس های نگهداری حیوانات آزمایشگاهی

با توجه به نیازهای حیوانات آزمایشگاهی، قفس های نگهداری حیوانات برای هر حیوان متناسب با وزن حیوان در نظر گرفته می شود.

با توجه به مطالعات مختلف، فضاهای مورد نیاز برای هر گونه به صورت استاندارد مشخص است. در حالت نرمال ابعاد قفس های نگهداری موش ها شامل ارتفاع و سطح مقطع بر اساس سایز و سن حیوان آزمایشگاهی تعیین می گردد.

با توجه به وزن موش ها کمترین سطح مقطع مورد نیاز حدود cm^۲۶ و بیشترین آن حدود cm^۲۲۵ است این در حالی است که سطح مورد نیاز برای نگهداری رت ها بین cm^۲۱۷ تا cm^۲۷۰ است.

تراکم قفس‌ها در اتاق حیوانات یا تراکم در هر قفس حسب گونه حیوان تعیین می ‏شود؛ قفس‌ها باید امکان استراحت حیوان را داشته و مشاهده داخل قفس‌ها توسط فرد مراقب ممکن باشد. همچنین باید با در نظر گرفتن تمهیدات مناسب، از درگیر شدن حیوانات به ویژه در مواردی نظیر قلمرو، غذا، و جفت‌یابی جلوگیری شود.

جنس قفس ها باید به گونه ای باشد که حیوانات به آن حساسیت نداشته و به سادگی تمیز شود. کف قفس لایه ای برای استراحت حیوان قرار می گیرد که معمولا جنس آن چوب ذرت، کاغذ فشرده شده، تراشه های چوب و یا کاه است.

این لایه باید جاذب و فاقد مواد غذایی، گرد و غبار و مواد حساسیت زا باشد. در برخی مدل های حیوانی مانند مدل زخم یا آسیب نخاعی، در هر قفس یک موش نگهداری می شود تا مانع از کنده شدن پانسمان توسط موش های دیگر شود.

قفس ها در اتاق حیوانات باید به گونه ای قرار گیرند که هوای آزاد و عاری از هر گونه گرد و غبار و آلرژن، به تمام حیوانات برسد. تهویه ی مناسب اتاق علاوه بر اینکه به حیوانات اجازه می دهد تا از اکسیژن کافی برخوردار شوند، باعث از بین بردن گرما و رطوبت اضافی از اطراف موش ها و رت ها می شود.

شرایط غذایی اتاق حیوانات آزمایشگاهی

در اتاق حیوانات آزمایشگاهی تغذیه یک حیوان حسب گونه، جثه، وضعیت بدنی (body condition score)، جنس، سن، وضعیت رشد، نیازهای معمول فیزیولوژیک (رشد، تولید مثل، آبستنی، شیرخواری و …)، نیازهای مربوط به حالات خاص یا پاتولوژیک حیوان (نظیر وجود تب، درد، عفونت و سایر روندهای بیماری‌زا)، یا حسب نوع مداخلات به عمل آمده بر روی حیوانات (جراحی، القاء عفونت، و …) تعیین می‏ شود.

شکل، محتوا و نحوه عرضۀ غذا به حیوان باید به گونه ‏ای باشد که نیازهای غذایی و رفتاری برآورده شود. همچنین وضعیت سلامت حیوان در محل نگهداری می‌باید به صورت مداوم تحت نظر دامپزشک قرار گیرد. غذای حیوانات آزمایشگاهی باید بر اساس نیازهای فیزیولوژیکی حیوان مانند وزن و میزان تولید مثل آن ها تنظیم شود.

غذای حیوانات آزمایشگاهی باید غیرسمی و عاری از هرگونه میکروب و حاوی مواد مغذی مانند پروتئین، فیبر، موادمعدنی، چربی، کربوهیدرات، فیبر، ویتامین های ضروری و حتی رطوبت کافی باشد.

در برخی مدل ها مانند مدل کبد چرب، میزان این مواد تغییر کرده و میزان چربی غذا افزایش می یابد. علاوه بر این، حیوانات باید دسترسی مداوم به آب تازه و تمیز داشته باشند. باید به این نکته توجه داشت که شرایط گفته شده برای نگهداری موش و رت های معمولی می باشد و شرایط نگهداری موش های با نقص سیستم ایمنی (Nude mice) متفاوت است. به دلیل این که این موش ها سیستم ایمنی ضعیفی دارند، باید پرسنل، غذا و شرایط نگهداری استریل باشد. بدین منظور موش ها باید در قفس حاوی هود لامینار قرار گیرند و آب و غذا و کفپوش قفس آن ها استریل باشد.

شرایط میکروبی اتاق حیوانات آزمایشگاهی

در اتاق حیوانات آزمایشگاهی، حیوانات بر اساس نوع گونه جدا می شوند تا از انتقال بیماری های مشترک یا درگیری های ناشی از روابط بین گونه ای جلوگیری به عمل آید.

از آنجایی که آب ناقلی برای میکروارگانیسم ‏ها است؛ لذا لوازم و تجهیزات آبخوری باید به نحوی باشد که خطر آلودگی را به حداقل برساند و در صورت لزوم در بازه‏ های زمانی مشخص پاکسازی و ضدعفونی شود.

بسته‌بندی، حمل و نقل، و ذخیره غذا باید به ‏گونه ‏ای باشد که از آلودگی، فساد و تخریب آن جلوگیری گردد. مکان نگهداری غذای حیوانات باید خشک، خنک و تاریک بوده و در مقابل حشرات و جانوران موذی محافظت شود. غذاهای فاسد شدنی را باید در سردخانه، یخچال یا فریزر نگهداری کرد.

تمام محفظه ‏های تغذیه، آبشخورها یا سایر ظروف تهیه و توزیع غذا می‏ باید به طور منظم تمیز شده و در صورت لزوم ضدعفونی گردند. در صورت استفاده از غذای مرطوب یا احتمال آغشته شدن غذا به آب، مدفوع یا ادرار حیوان، پاکسازی روزانه محل‏ های ذکر شده، الزامی است.

باید به این نکته توجه داشت که شرایط گفته شده برای نگهداری موش یا رت های معمولی می باشد و نگهداری موش های مول مانند موش نود (Nude) متفاوت است. به دلیل این که این موش ها سیستم ایمنی ضعیفی دارند، باید پرسنل، غذا و شرایط نگهداری استریل باشد. بدین منظور موش ها باید در قفس حاوی هود لامینار قرار گیرند و آب و غذا و کفپوش قفس آن ها استریل باشد.

مطالب مرتبط: آزمون های رفتاری – آزمون شنای اجباری –آزمون Elevated Body
خدمات مرتبط: پژوهش و مطالعه بروی حیوانات آزمایشگاهی – پژوهش های فیزیولوژی ورزشی و علوم ورزشی – ایجاد انواع مدل های حیوانی