ایجاد مدل تومور سرطانی در حیوانات آزمایشگاهی
نحوه القای مدل حیوانی تومور سرطان در حیوانات آزمایشگاهی جهت پژوهش های سرطان
ایجاد مدل تومور سرطانی به منظور یافتن راه های درمانی موثر، انجام مطالعات در سطح پیش بالینی در مدل های حیوانی و سطح بالینی با کنترل شیوه زندگی فردی و انجام مطالعات در زمینه طراحی داروهای جدید لازم و ضروری است.
سرطان دومین عامل شایع مرگ و میر در جهان بعد از بیماری های قلبی- عروقی محسوب می شود. ژنتیک، عوامل محیطی و شیوه زندگی فردی در بروز سرطان نقش دارد. از جمله عوامل سرطان زا می توان به مصرف دخانیات، الکل، چاقی و اضافه وزن اشاره کرد. غربالگری سرطان ها به میزان شیوع و پیشرفت سرطان بستگی دارد. با توجه به اینکه هزینه های درمانی سرطان با پیشرفت بیماری افزایش پیدا می کند لذا غربالگری در تشخیص زودرس سرطان و کاهش هزینه های بیماری، کمک شایانی به روند درمان بیمار می کند.
القای انواع مدل های حیوانی آزمایشگاهی، ابزار مهم و قدرتمند در پیشرفت تحقیقات حوزه سرطان شناسی محسوب می شوند. امروزه با توجه به پیشرفت های چشمگیر در زمینه مهندسی بافت و سیستم های میکروفلوئیدیک، تشخیص و جداسازی سلول های سرطانی از سلول های طبیعی در خون امکان پذیر شده است.
روش های ایجاد مدل تومور سرطانی در حیوانات آزمایشگاهی
روش های متعددی (القایی و غیر القایی) برای ایجاد تومورهای سرطانی در مدل های حیوانی وجود دارد.
تزریق سلول های سرطانی به موش آزمایشگاهی
در این روش اگر سلول های سرطانی در محل اصلی خود تزریق شوند، به آن تزریق درجا (orthotopic) گفته می شود. به عنوان مثال : تزریق سلول های سرطان روده بزرگ موشی CT26، به واسطه جراحی در روده بزرگ موش و یا تزریق سلول های سرطان پستان موشی ۴T1 در ناحیه چربی اطراف پستان موش
حال اگر تزریق سلول های سرطانی در ناحیه ای غیر از محل اصلی خود باشد، به آن روش تزریق نابجا (Heterotopic) گفته می شود. به عنوان مثال: تزریق سلول های سرطان روده بصورت زیرجلدی و در ناحیه پهلوی موش.
چنانچه تزریق سلول های سرطانی بعد از ایجاد تومور منجر به درگیر شدن بافت های اطراف شوند و یا وارد سیستم گردش خون شوند سرطان به شکل منتشر (متاستاز) به سایر بافت های بدن گسترش پیدا می کند.
القا سرطان سینه در موش آزمایشگاهی
یکی از شایع ترین مدل های سرطانی در موش با توجه به اهمیت و شیوع سرطان ها القا مدل سرطان سینه می باشد. برای القا از سلول های سرطانی ۴T1 استفاده می شود. این سلول ها بسیار تومور زا و تهاجمی هستند و برخلاف اکثر مدل های توموری، می توانند به صورت خودبخودی در غده پستانی ایجاد و به سایر بافت های بدن از جمله غدد لنفاوی، خون، کبد، ریه، مغز و استخوان متاستاز دهند.
در روش ایجاد مدل های سرطانی، استفاده از پیوند بافت سرطانی به صورت زیر جلدی، از روش جراحی آسپتیک استفاده می شود. برای این منظور استفاده از روش های بیهوشی مناسب حین جراحی و همچنین بعد از جراحی ضروری است.
روش دیگر القا تومور، به صورت تزریق داخل صفاقی سلول های سرطانی است. در این روش باید کمترین میزان سلول در کمترین حجم مورد نیاز استفاده شود، زیرا تعداد زیاد سلول های سرطانی منجر به آسیب بافتی یا نشت سلول های سرطانی به بافت های اطراف می شود. استفاده از روش تزریق داخل صفاقی تنها در ایجاد سرطان هایی مانند تخمدان، مزوتلیوم و تومورهای دستگاه گوارش موثر است.
القای تومور با کمک مواد شیمیایی کارسینوژن در آزمایشگاه مطالعات حیوانی
یکی از شایع ترین روش های القا تومور در مدل های حیوانی استفاده از مواد کارسینوژن است.
به عنوان مثال استفاده از دی متیل هیدرازین جهت القای سرطان روده، اشعه فرابنفش در القا سرطان پوست و استفاده از ویروس یا باکتری مانند استفاده از باکتری Helicobacter pylori در ایجاد سرطان معده) نقش دارند.
در روش القایی دیگر که القای تومورهای وابسته به هورمون نامیده می شود القا تومور با استفاده از پلت های استروژن یا تستوسترون انجام می شود.
گونه های مورد استفاده در ایجاد مدل تومور سرطانی
در روش غیر القایی از برخی از گونه های حیوانات آزمایشگاهی مانند موش های کوچک سوری مانند گونه BALB/c که بواسطه پیشینه ژنتیکی خود، به صورت خود به خودی در طول زندگی مستعد ابتلا به سرطان هستند استفاده می شود. دسته ای از موش ها به واسطه القای جهش های ژنتیکی در آزمایشگاه مستعد ابتلا به انواع سرطان (وابسته به نوع جهش ایجاد شده) هستند که به آن ها موش های ترانسژنیک گفته می شود.
جهت آشنایی با انواع موش های آزمایشگاهی کلیک کنید.
شناسایی تومور در موش آزمایشگاهی
بعد از القا تومور می توان به صورت روزانه و با لمس ناحیه تزریق، تومور ایجاد شده را تشخیص داد. بعد از تشخیص و در حین رشد تومور ها، هر موش به یک قفس اختصاصی انتقال داده می شود. سپس هر سه الی چهار روز یکبار، قطر تومور با کولیس اندازه گیری می شود. با توجه به مدت زمان مطالعه و قطر تومور (حداکثر اندازه ۱۴ تا ۱۶ میلیمتر) موش ها تشریح شده و اندام مورد نظر بافت برداری می شود.
مطالب مرتبط: القای مدل بیماری MS – القای مدل بیماری پارکینسون – مدل حیوانی دیابت
خدمات مرتبط: پژوهش و مطالعه بروی حیوانات آزمایشگاهی – ایجاد انواع مدل های حیوانی
