انواع انگل ها و روش های شناسایی آنها

انگل ها معمولا موجودات درون سلولی هستند و از سلول زنده برای ادامه حیات خود استفاده می کنند. بیماری انگلی که به عنوان پارازیتوس شناخته می شود یک بیماری عفونی است که توسط یک انگل ایجاد و یا منتقل می شود. بیماری های انگلی می توانند تقریبا همه موجودات زنده از جمله گیاهان و پستانداران را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از انگل ها مانند توکسوپلاسما گوندی و گونه های پلاسمودیوم می توانند به طور مستقیم باعث بیماری شوند، اما سایر انگل ها می توانند به واسطه توکسینی که تولید می کنند ایجاد بیماری کنند.

انگل های بیماری زا

از میان تمامی انگل های شناخته شده تنها بخش کوچکی از آنها توانایی ایجاد بیماری در انسان را دارد. از جمله تک یاخته های آنتاموبا هیستولتیکا (Entamoeba histolytica) که باعث اسهال خونی آمیبی می شود و از طریق خوردن غذا یا آبی که توسط مدفوع ناقل انسانی آلوده شده باشد، ایجاد می شود و هم چنین تک یاخته های تاژکدار تریپانوزوم که باعث بیماری خواب (تریپانوزومیازیس آفریقایی) می شود و از طریق نیش مگس تسه تسه آلوده به انسان منتقل می شود.

تک یاخته‌های لیشمانیا توسط پشه خاکی به انسان منتقل می‌شوند و در بدن ماکروفاژها را که تلاش می‌کنند پاتوژن خارجی را از بین ببرند، آلوده می‌نمایند. در نهایت، ماکروفاژها و سیستم دفاعی ایمنی بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرند و در نتیجه لیشمانیوز ایجاد می‌شود. لیشمانیوز یک بیماری کشنده ی تضعیف کننده سیستم کمپلمان است.

مالاریا شناخته شده ترین انگل انسانی

انسان ها از طریق نیش پشه های آلوده به پلاسمودیوم آلوده شوند، هنگامی که پلاسمودیوم وارد جریان خون می شود، به کبد می رود و سلول ها را آلوده می کند و از آنها تغذیه کرده و ایجاد عفونت می کند و در صورت پاره شدن سلول، انگل ها آزاد شده و به گلبول های قرمز می چسبند و بدین ترتیب در تمام بدن پخش می شوند و باعث ایجاد تب عفونی مالاریا می شود. این بیماری به تمدن های چین و یونان باستان بر می گردد.

عفونت های انگلی باعث ایجاد بیماری هایی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و همچنین در آب و هوای معتدل تر می شود. از بین تمام بیماری های انگلی، مالاریا بیشترین مرگ و میر را در سطح جهان دارد. مالاریا سالانه جان بیش از ۴۰۰۰ نفر را می گیرد که بیشتر آنها کودکان خردسال در جنوب صحرای آفریقا هستند.

مطالب پیشنهادی: تکنیک های میکروبیولوژی – تفسیر تست MIC

انگل های خارج سلولی

انگل های خارج سلول عمدتا شامل کک، شپش و کنه هستند که ارگانیسم های خون مکنده هستند این انگل ها به پوست می چسبند و تمایل دارند در لایه های پوست فرو روند تا جایی که می توانند باعث خارش و تحریک شوند و گاهی اوقات تا جاهایی در بافت عمیق تر مانند مجرای بینی یا ریه ها نفوذ می کنند. این انگل ها می توانند هم خود باعث بیماری شوند و هم سایر ارگانیسم های بیماری زا را به انسان منتقل کنند این انگل ها باعث بیماری های باکتریایی مثل لایم، طاعون و هاری می شوند.

انگل ها به دو گروه تک یاخته و کرم ها تقسیم می شوند.

تک یاخته ها بر اساس حرکت و نحوه تکثیر به تاژکداران، آمیب ها، اسپوروزوآ و مژکداران تقسیم می شوند.

تاژکداران

دارای یک یا چند فلاژل یا تاژک و گاهی غشاء مواج هستند که شامل تاژک داران روده ای، ادراری تناسلی (ژیاردیا و تریکوموناس)، تاژکداران خونی و بافتی (تریپانوزوما-لیشمانیا) هستند.

آمیب ها

به صورت آمیبوئید بوده و با استفاده از پاهای کاذب حرکت پروتوپلاسمیک دارند. گونه های آنتاموبا و نگلریا و آکانتوموبا از این دسته هستند.

اسپوروزوآ

دارای چرخه زندگی با تغییر فاز جنسی و غیر جنسی هستند. انگل های کریپتوسپوریدیوم، سیکلوسپورا، توکسوپلاسما و مالاریا از این گونه هستند .

کرم ها بر اساس بیماری زایی به دو گروه نماتودها (کرم های حلقوی) و کرم های پهن تقسیم می شوند.

همه انگل ها دارای چرخه زندگی هستند که این چرخه شامل یک دوره زمانی است که در ارگانیسم میزبان سپری می شود و می توان آن را به مراحل رشد، تولید مثل و انتقال تقسیم کرد.

چرخه زندگی انگل‌ها را می‌توان به دو دسته مستقیم (monoxenous) و غیرمستقیم (heteroxenous) تقسیم کرد. انگل‌هایی که چرخه‌ زندگی مستقیم دارند، بیشتر عمر خود را در یک میزبان می‌گذرانند، که به مرحله انگلی معروف است و در نتیجه آن‌ها از یک میزبان به میزبان دیگر منتقل می‌ شوند. انگل های مستقیم اغلب فاقد مرحله میانی هستند و باید میزبان خود را ترک کنند. برای انجام این کار، آنها باید بتوانند در محیطی خارج از میزبان اصلی خود زنده بمانند و سپس در یک میزبان جدید قرار گرفته و ادامه حیات دهند. نماتود ها، تریپانوسوماتید ها و کریپتوسپوریدیوم نمونه هایی از انگل ها با چرخه زندگی مستقیم هستند.

انگل های اجباری و انگل اختیاری

انگل های وابسته به سلول میزبان، انگل های اجباری گفته می شوند، در حالی که انگل هایی که می توانند مرحله انگلی را برای چندین نسل رد کنند، انگل اختیاری نامیده می شوند. برخی از نماتودهای فیلاریا، پلاسمودیوم و لیشمانیا نمونه هایی از انگل هایی با چرخه زندگی غیر مستقیم هستند.

انواع رنگ آمیزی انگل ها

تشخیص انگل های روده ای به بررسی میکروسکوپی نمونه های رنگ آمیزی شده بستگی دارد و کیفیت رنگ آمیزی می تواند بر نتیجه تشخیصی نهایی تاثیر گذارد.

مطالب پیشنهادی: انواع رنگ آمیزی ها در آزمایشگاه میکروبیولوژی – رنگ آمیزی های بافت شناسی

رنگ آمیزی اسید فست

در این روش انگل های کوکسیدیایی به راحتی تشخیص داده می شوند. از اسید سولفوریک ۱ درصد به عنوان رنگ بر استفاده می شود.

رنگ آمیزی تری کروم

روشی مناسب و پرکاربرد برای رنگ آمیزی نمونه های تازه مدفوع و نمونه های فیکس شده توسط الکل است و همچنین جهت مشاهده تروفوزوئیت و کیست آنتاموبا هیستولتیکا، ژیاردیا و سایر تک یاخته های پاتوژن و یا غیر پاتوژن مناسب می باشد. در این روش از فیکساتور شائودین، گزیلل، اتانول، رنگ تری کروم، محلول ید الکل و اسید کلریدریک مونته استفاده می شود.

رنگ آمیزی زیل نلسون

کریپتوسپوریدیوم انگل زئونوزی است که در افراد با ایمنی پایین ایجاد بیماری کریپتوسپوریدیوزیس می کند و این روش به شناسایی اوسیست های کریپتوسپوریدیوم کمک می کند به این صورت که بعد از رنگ آمیزی اوسیست ها به صورت اجسام گرد صورتی رنگ در یک زمینه سبز رنگ مشاهده می شوند و اسپوروزوئیت های داخل اوسیست ها کمی تیره تر رنگ می گیرند. در این روش از رنگ کربول فوشین در مجاورت اسید الکل و متیلن بلو یا مالاشیت گرین استفاده می شود.

رنگ آمیزی کربول-فوشین-کاینون

این روش بهترین روش برای رنگ آمیزی کوکسیدیا ها می باشد.

رنگ آمیزی کارمن آلوم

این رنگ آمیزی جهت رنگ کردن کرم ها به کار می رود.

رنگ آمیزی گیمسا

از این رنگ آمیزی جهت مشاهده آمیب ها و تک یاخته ها (مالاریا و جسم لشمن) استفاده می شود، همچنین در آزمایشگاه تشخیص طبی جهت مشاهده سلول های خونی نیز از این روش استفاده می شود.
ابتدا از نمونه اسمیر تهیه می شود و بعد از خشک شدن از متانول ۹۶ درصد روی آن ریخته و سپس بعد از گذشت تقریبا ۱۰ دقیقه که متانول خشک شد رنگ گیمسا را به نسبت ۱ به ۲۰ رقیق کرده و روی آن ریخته می شود و بعد از گذشت ۲۰ دقیقه نمونه زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است.

رنگ آمیزی هماتوکسیلین و ائوزین

از این روش نیز برای رنگ آمیزی انگل ها (تک یاخته های روده ای به خصوص مژه داران) استفاده می شود. هماتوکسیلین به عنوان یک رنگ قلیایی کاتیونی است و هسته سلول را رنگ آمیزی می کند و ائوزین یک رنگ اسیدی-آنیونی است و مواردی مانند سیتوپلاسم را رنگ می کند. از این روش برای تشخیص سلول ها و رشته های عصبی ضخیم و وجود انواع انگل ها (انتاموبا هیستولتیکا و …) ، باکتری ها ، قارچ ها و اریتروفاگوسیتوز ها استفاده می شود.

به طور کلی در رنگ آمیزی انگل ها از محلول ها و مواد شیمیایی و رنگ های زیادی استفاده می شود برای مثال از فرمالین جهت فیکس کردن و نگه داری تخم و لارو کرم ها و از پلی ونیل الکل جهت نگه داری تروفوزوئیت و کیست تک یاخته ها و آزمایشات مدفوع استفاده می شود.

مطالب مرتبط: انواع رنگ آمیزی ها در آزمایشگاه میکروبیولوژی – تست حساسیت آنتی بیوتیک
خدمات مرتبط: خدمات میکروبیولوژی – پژوهش و مطالعه بروی حیوانات آزمایشگاهی – ایجاد انواع مدل های حیوانی