در آزمایشگاه حیوانی برای تزریق مستقیم مایعاتی از قبیل عصاره های گیاهی، نانوذرات و انواع دارو ها به معده حیوان آزمایشگاهی از روش گاواژ استفاده می شود. این کار با استفاده از سوزن استاندارد گاواژ (یا سوزن تغذیه) که به داخل دهان وارد و به سمت پایین مری هدایت می شود، انجام می شود. با آموزش مناسب، این روش به راحتی و به سرعت و با حداقل ناراحتی برای حیوان انجام می شود.
ویدیو آموزش گاواژ حیوانات آزمایشگاهی
روش انجام گاواژ موش آزمایشگاهی
برای انجام گاواژ در حیوانات آزمایشگاهی باید به نکات زیر توجه کرد
- برای انجام گاواژ مهار حیوان آزمایشگاهی و بی حرکت نگه داشتن سر ضروری است.
- موقعیت موش بسیار مهم است. سر و بدن را به صورت عمودی با مری هماهنگ کنید.
- هرگز سوزن تغذیه را به زور پایین ندهید، به موش اجازه دهید سوزن را قورت دهد.
- همیشه ترکیب را به آرامی تجویز کرده و قبل از بیرون کشیدن سوزن گاواژ تجویز را تمام کنید. همیشه سوزن را مستقیماً بیرون بکشید و مراقب باشید به مری آسیب وارد نشود.
- اگر غشاهای مخاطی پر آب بود یا حیوان به شدت تقلا می کرد یا مایع از بینی حیوان خارج شد، عمل گاواژ را متوقف کنید.
تحقیقات نشان داده است که قبل از گاواژ، پوشاندن سوزن با ساکارز، واکنش های مربوط به استرس را کاهش می دهد و در نتیجه گاواژ حیوانات را بهبود می بخشد.
مطالب مرتبط: انواع تزریقات در حیوانات آزمایشگاهی – انواع گونه های حیوانات آزمایشگاهی
مواد و وسایل لازم برای گاواژ موش آزمایشگاهی
سرنگ آماده و پر شده با دارو یا ماده ی تجویز شده
سوزن گاواژ: سوزن های گاواژ می توانند صاف یا خمیده باشند. علاوه بر این سوزن ها می توانند یک بار مصرف یا قابل استفاده مجدد باشند. سوزن های قابل استفاده مجدد از جنس استیل و سوزن های یکبار مصرف پلاستیکی هستند.
سوزن‌های با جنس استیل با نوک توپی شکل، ضد زنگ هستند و به راحتی تمیز و استریل می‌شوند؛ اما در صورت عبور اجباری، خطر پارگی مری را افزایش می‌دهند. لوله‌ها یا سوزن‌های نرم و انعطاف‌پذیر لاستیکی احتمال آسیب بافتی به مری را کاهش می‌دهند، اما اگر به درستی در دهان قرار نگیرند ممکن است توسط حیوان جویده شود.
سایز سوزن گاواژ برای موش و رت
معمولا برای رت های با رنج وزنی ۲۵۰ تا ۳۵۰ گرم از سوزن با گیج ۱۳ تا ۲۰ می توان استفاده کرد. برای مثال برای رت با وزن ۲۵۰ گرم از سوزن با Guage 15 یا ۱۶ و ضخامت حدود ۲.۸ یا ۳ میلی متر استفاده می شود. سوزن گاواژی که برای موش قابل استفاده است دارای Guage 18 تا ۲۰ و طول حدود ۳۸ میلی متر می باشد.
علاوه بر سوزن های گاواژ ذکر شده، می توان از لوله‌های بینی- معده در حیوانات بزرگ‌تر برای تجویز دوزهای حاد استفاده کرد. می‌توان این لوله را با استفاده از یک نخ بخیه یا یک قطره چسب جراحی، به مدت چند روز در جای خود ثابت کرد. اگر لوله های بینی- معده در جای خود باقی بمانند، ممکن است به یک قلاده الیزابتی برای جلوگیری از کندن لوله توسط حیوان نیاز باشد. برخی از حیوانات به راحتی این قلاده ها را تحمل نمی کنند. علاوه بر این، در برخی از حیوانات، قرار دادن لوله به صورت طولانی مدت ممکن است منجر به استفراغ مکرر شود.
مطالب مرتبط: اصول اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی
نحوه اجرای تکنیک گاواژ در حیوان آزمایشگاهی
پیش از انجام گاواژ باید توجه داشت که بیشترین حجمی که می توان به حیوان آزمایشگاهی گاواژ کرد برای رت حدود ml/kg 20 و برای موش حدود ml/kg 10 می باشد. برای حیوانات حامله این مقدار کمتر است. تعداد دفعات مجاز برای گاواژ حداکثر ۳ بار در روز می باشد. برای تعیین دوز و سوزن گاواژ، ابتدا باید حیوان آزمایشگاهی را وزن کرد. سپس طول لوله گاواژ با اندازه گیری از نوک سر حیوان تا آخرین دنده بررسی شود. لوله در قسمت بینی علامت گذاری می شود تا مشخص شود سوزن گاواژ تا چه اندازه می تواند به صورت ایمن وارد بدن حیوان شود.
در مرحله ی بعد باید حیوان مهار شود. برای مهار موش باید موش از ناحیه ی پوست شانه ها، با انگشت شست و میانی محکم گرفته شود. پوست شانه ها باید طوری گرفته شود که دست ها به طرفین کشیده شوند تا از فشار دادن لوله گاواژ توسط رت یا موش، جلوگیری شود. برای مهار رت باید حیوان از نزدیکی ناحیه گردن نگه داشته شود و پایین بدن ثابت شود. سر حیوان باید در جای خود نگه داشته شده و به آرامی سر به عقب کشیده شود. این عقب نگه داشتن سر، یک خط مستقیم از طریق گردن و مری ایجاد می کند. سپس لوله به آرامی در امتداد کام فوقانی تا رسیدن به مری پیش می رود.
لوله باید به راحتی وارد مری شود. حیوان ممکن است با عبور لوله، آن را قورت دهد. لوله را به آرامی با یک حرکت رد کنید. در صورت وجود مقاومت از سمت حیوان، سوزن نباید با زور وارد شود. باید لوله بیرون کشیده شده و دوباره امتحان شود. پس از تایید قرارگیری مناسب، مواد را می توان با سرنگی که به انتهای لوله متصل است، تزریق کرد. لوله نباید چرخانده شود زیرا نوک آن ممکن است مری را پاره کند. پس از تزریق، لوله باید به آرامی و با همان زاویه ی داخل شدن، خارج شود. پس از اتمام عمل گاواژ، حیوان به قفس برگردانده شده و به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه تحت نظر قرار می گیرد تا علائمی از سختی در تنفس یا پریشانی در حیوان دیده نشود.
عوارض جانبی احتمالی گاواژ حیوانات آزمایشگاهی
- تجویز اشتباه از طریق نای: در این صورت باید تجویز دارو متوقف شده و سوزن گاواژ سریعا خارج شود. سپس باید حیوان به سرعت توسط دامپزشک معاینه شود.
- رفلاکس، آسپیراسیون و ناراحتی تنفسی: در این شرایط باید تجویز متوقف شده و به سرعت سوزن گاواژ از بدن حیوان خارج شود. دامپزشک باید حیوان را سریعا معاینه کند.
- تحریک حلق، مری، معده، آسیب یا پارگی: در این شرایط باید سریع حیوان توسط دامپزشک معاینه شده و اقدامات لازم صورت گیرد.
مطالب مرتبط: انواع تست های رفتاری در موش و رت – انواع تزریقات در موش و رت و سایر حیوانات آزمایشگاهی
خدمات مرتبط: پژوهش و مطالعه بروی حیوانات آزمایشگاهی – ایجاد انواع مدل های حیوانی – خدمات بافت شناسی، مهندسی بافت و رنگ آمیزی های پاتولوژی
