عصاره های گیاهی و سیستم ایمنی

همه ی جانوران باید در مقابل بیماری هایی که به وسیله میکروارگانیسم های بیماری زا ایجاد می گردند از خود دفاع کنند. سیستم ایمنی در بر گیرنده مکانیسم های دفاعی بدن بوده و روش های تحریک این سیستم دفاعی به منظور کاهش خطر بیماری ها ضروری به نظر می رسد.

سیتم ایمنی موجود زنده وظیفه شناسایی سلول ها و مولکول های خودی را از بیگانه، از بین بردن یا بی خطر کردن آن ها و همچنین حفظ هموستاز بدن را بر عهده دارد. تعدیل واکنش های ایمنی نقش مهمی را در بهبود عملکرد بدن به دنبال چالش های ایمونولوژیک بازی می کند. در مواقعی که دستگاه ایمنی میزبان نیازمند مهار و یا بالعکس تقویت عملکرد می باشد، گیاهان دارای ویژگی ایمونومودلاتوری می توانند به عنوان ره یافت جایگزین داروهای شیمیایی مرسوم استفاده شوند. در بین اجزاء مختلف دستگاه ایمنی، طحال به عنوان یک ارگان ثانویه لنفوئیدی نقش مهمی در حذف پاتوژن های موجود در خون و ایجاد پاسخ های عمومی ایمنی بازی می کند.

عصاره گیاهان دارویی

از هزاران سال پیش روغن ها و عصاره های گیاهی برای اهداف مختلفی استفاده می شدند. بنابراین تمایل زیادی به انجام تحقیقات در مورد استفاده از محصولات طبیعی مثل روغن ها و عصاره های ضروری گیاهان دارویی برای گسترش مصرف افزودنی های جدید خوراک دام وجود دارد. گیاهان دارویی از طریق تغییر ویژگی های غشاء سلول عمل کرده و باعث نشت یون ها شده و در نتیجه باعث کاهش حدت میکروب ها می شوند.

استفاده از ترکیبات گیاه آویشن در سیستم های غذایی باعث مهار رشد باکتری های منتقل شونده از راه غذا شده و مدت نگهداری غذاهای فراوری شده را افزایش می دهد.

عصاره گیاه آویشن

مکانیسم عمل محصولات گیاهان دارویی به خوبی مشخص نشده است، ولی پیشنهاد شده است که آن ها نفوذ پذیری غشاهای سلولی را تغییر می دهند و باعث نابودی باکتری های بیماریزا می شوند. سیستم ایمنی عموما از گیاهان دارویی و ادویه جات غنی از فلاوونوئیدها، ویتامین C و کاروتنوئیدها بهره مند می شود. گیاهان حاوی ترکیبات فلاوونوئید و ترپنی مثل آویشن با افزایش فعالیت ویتامین C و اثرات ضد باکتریایی خود باعث افزایش عملکرد سیستم ایمنی در حیوانات می شوند که در جوجه های گوشتی مورد بررسی قرار دادند. آن ها مشاهده کردند که اثر گیاه آویشن بر عملکرد سیستم ایمنی هومورال جوجه های گوشتی، تفاوت معنی داری در مقایسه با گروه شاهد نداشتند.

گیاه سیاه دانه

مکانیسم اثر گیاه سیاه دانه، افزایش بیگانه خواری است و چون بیگانه خواری نخستین مرحله ی برخورد و مقابله بدن با هر آنتی ژنی است، اولین عملی که در ارتباط با ایمنی بدن به وقوع می پیوندد عبارت است از به دام اندازی و نابود کردن هر ماده خارجی که وارد بدن می شود.

روغن غیر فرار سیاه دانه اثر آنتی اکسیدانی دارد که اثر آن را علیه آسیب کبدی ناشی از تترا کلرید کربن، فیبروز و سیروز کبدی و آسیب کبدی ایجاد شده توسط عفونت با شیستوزوما مانسونی بیان می کند. طبق مطالعات مختلف مشخص شده است که سیاه دانه موجب افزایش نسبت لنفوسیت های T کمکی به لنفوسیت های T  سرکوب کننده و افزایش فعالیت سلول های کشنده ی طبیعی می شود. مشخص شده است که سیاه دانه میزان اینترلوکین-۱ را افزایش می دهد. بنابراین پیشنهاد می شود که سیاه دانه دارای اثر بر روی ماکروفاژها نیز می باشد. برخی از پروتئین ها خواص سرکوب کنندگی و برخی دیگر از آن ها خواص تحریک کنندگی را در کشت های سلولی لنفوسیتی دارا می باشند.

در مطالعه ای بر روی خوکچه هندی مشخص شد که پودر سیاه دانه باعث تقویت بیگانه خواری در مونوسیت های خوکچه هندی می شود و بهترین اثر بخشی دارو موقعی به دست آمد که سیاه دانه با دوز پایین و در زمان طولانی استفاده گردید.

۱. Mahmoud MR, El-Abhar HS, Saleh S. The effect of Nigella sativa oil against the liver damage induced by Schistosoma mansoni infection in mice. J Ethnopharmacol 2002; 79:1-11.
۲.Hag A, Lobo P, Al-Tufail M, Rama N, Al-Sedairy ST. Immunomodulatory effect of Nigella Sativa proteins fractioned by ion exchange chromatography. Int J Immunopharmacol 1999; 21: 283-295.
۳.Hammer, K.A., Carson, C.F., Riley, T.V.(1999): Antimicrobial activity of essential oils and other plant extracts. J.Appl. Microbiol. 86:985–۹۹۰.

مطالب مرتبط: انواع مختلف روش های عصاره گیری گیاهان دارویی – گیاهان دارویی و لاغری

خدمات مرتبط: استخراج عصاره، اسانس و مواد موثره گیاهان دارویی – تولید عصاره اسانس ماده مؤثره گیاهان دارویی