شرایط دریافت حیوانات آزمایشگاهی
حیوان آزمایشگاهی، موجودی به شدت حساس و تحت تاثیر محیط قرار است. تغییر محیط حیوان در طی فرآیند انتقال آن به آزمایشگاه یک عامل استرس زا محسوب می شود و می تواند بر شرایط حیوان و نتایج تست های انجام شده بر آن به شدت تاثیر گذار باشد. فرآیند حمل و نقل و انتقال، با خارج کردن حیوان از قفس خانگی خود در مبدا آغاز می شود و زمانی پایان می یابد که حیوان در قفس جدید خود در مقصد قرار گیرد. برای جلوگیری از وارد شدن استرس به حیوان و همچنین بهبود کیفیت پذیرش حیوانات رعایت برخی نکات ضروری می باشد.
- ترجیحا قبل از ارسال حیوانات، پوشال قفس حیوانات تعویض گردد.
- در هنگام ارسال، قفس حیوانات باید از شرایط تهویه مناسبی برخوردار باشد.
- برای جلوگیری از آبگرفتگی قفس، بطری آب باید قبل از ارسال برداشته شود.
- حیوانات در زمان انتقال باید در کمترین شرایط اسرس زا مانند: سر و صدا های اطراف (به خصوص ترافیک ) استرس های ناشی از حرکت و تکان های شدید حمل گردند.
موارد استرس زا می توانند بر روی حیوانات و به طبع آن نتایج پژوهش تاثیر گذار باشند!
- بر روی هر قفس اطلاعات دقیق حیوانات از جمله نژاد، جنسیت، تعداد موش به طور خوانا و دقیق نوشته شود.
- حیوانات هر گروه باید در یک قفس مختص و جداگانه قرار داده شوند و نام گروه به طور خوانا نوشته شود.
شرایط استاندارد تعداد حیوانات در هر قفس
- در یک قفس استاندارد موش صحرایی، حداکثر ۵ موش در هر قفس برای موش صحرایی زیر ۳۰۰ گرم
- در یک قفس استاندارد موش صحرایی، حداکثر ۳ موش در هر قفس برای موش صحرایی بالا تر از ۳۰۰ گرم
- در یک قفس استاندارد موش سوری، حداکثر ۵ موش در هر قفس برای موش سوری زیر ۳۵ گرم
- در یک قفس استاندارد موش سوری، حداکثر ۴ موش در هر قفس برای موش سوری بالای ۳۵ گرم
- در مواردی که القای مدل توسط محقق صورت گرفته است، تاریخ دقیق القای مدل، اطلاعات کامل القای مدل (از جمله روش مورد استفاده برای القای مدل، ماده مصرفی برای القای مدل و همچنین دوز مورد استفاده) ذکر شود.
- در صورت وجود دستورالعمل اختصاصی برای تغذیه و آب، موارد به شرکت اطلاع داده شود.
- در صورت وجود آلودگی های خطرناک (به خصوص در مدل های عفونی) موارد حتما به شرکت اطلاع داده شود.
- قبل از جداسازی حیوانات جهت شروع فرایند انتفال حتما هماهنگی های لازم با شرکت جهت آماده سازی شرایط پذیرش حیوان انجام شود.
مطلب پیشنهادی: انواع گونه ها و سویه های موش آزمایشگاهی – انواع حیوانات آزمایشگاهی
شرایط دریافت نمونه های بافتی
در رنگ آمیزی های بافتی، پارامتر هایی از جمله نحوه نمونه برداری و همچنین نحوه انتقال به آزمایشگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کیفیت نمونه بافت برداشته شده و مهمتر از آن حفظ ساختار بافت و جلوگیری از آسیب های وارده به بافت در هنگام فرایند انتقال به آزمایشگاه تاثیر مستقیمی بر میزان و کیفیت رنگ پذیری دارد. رعایت برخی نکات می تواند به افزایش دقت و کیفیت نتایج رنگ آمیزی ها و همچنین بهبود کیفیت آنالیز ها در آزمایشگاه کمک کند.
شرایط دریافت قالب‌های پارافینی
- جهت جلوگیری از ذوب شدن پارافین (به خصوص در فصل تابستان)، حتما قالب‌های پارافینی همراه با پک یخ خشک منتقل شود.
- بر روی هر قالب اطلاعات نمونه ذکر شود و یا روی قالب شماره گذاری شود و سپس در کاغذ جداگانه ای شماره قالب و اطلاعات مربوط به آن قالب شامل نوع بافت مربوطه، زمان قالب گیری، نوع فیکساتیو بکار رفته ذکر گردد.
- به نحوه قرارگیری نمونه بافتی درون قالب بر اساس نوع برش درخواستی (طولی و عرضی) دقت کامل مبذول گردد. (در صورت نامناسب بودن زاویه قرارگیری نمونه بافتی، فرآیندهای مربوط به ذوب پارافین و قالب گیری پارافینی در نمونه دریافتی مجددا انجام خواهد گرفت).
- برای انجام کارهای هیستوشیمیایی که نیاز به برش های انجمادی با دستگاه کرایوستات دارند، نیازی به فیکس کردن آنها با ماده فیکساتیو نبوده و نمونه ها بایستی به صورت فریز شده ارسال گردد.
شرایط دریافت نمونه جهت انجام تکنیک های بافت شناسی
- در مراحل نمونه برداری بایستی حداقل تماس دست و فشار وسایل نمونه برداری جهت حفظ ساختمان طبیعی بافتی صورت گیرد.
- نمونه های اخذ شده جهت تثبیت بهتر، نباید بیش از ۱-۲ سانتی متر ضخامت داشته باشند.
- هنگام نمونه برداری بایستی سعی شود تا نمونه برداشته شده شامل تمام قسمت های سطحی و عمقی عضو باشد. برای مثال در نمونه برداری از بافت کلیه باید سعی شود که نمونه از زوایایی برداشته شود که شامل کپسول کلیوی، قسمت قشر و مرکز و نیز لگنچه کلیوی (Renal pelvis) باشد.
- نمونه باید در ظرف دربسته محکم و فاقد نشتی، حاوی فرمالین ۱۰ % (برحسب نوع نمونه و ماده فیکساتیو مخصوص آن) قرار داده شود.
- حجم محلول فیکساتیو بایستی ۱۰ تا ۲۰ برابر حجم نمونه برداشته شده بوده و تمامی سطوح اطراف نمونه را بپوشاند به طوریکه نمونه برداشته شده در آن کاملا غوطه ور باشد.
نسبت مناسب نمونه و حجم محلول فیکساتیو
- بر روی هر ظرف اطلاعات دقیق مربوط به نمونه با برچسب ذکر گردد، این اطلاعات شامل :
- نوع بافت
- نوع محلول فیکساتیو
- شماره نمونه و نام گروه های مربوطه
- تاریخ نمونه برداری
- اگر نمونه ارسالی مربوط به انسان باشد بهتر است مشخصات دیگری همچون نام و نام خانوادگی بیمار، سن، نام پزشک معالج و نحوه نمونه برداری در برگه مربوطه ذکر شود.
- اگر نمونه ارسالی مربوط به مواد غذایی یا محصولات بیولوژیکی باشد، باید اطلاعاتی مانند نام محصول، نوع محصول و شرکت تولید کننده و تاریخ ساخت ذکر شود.
شرایط دریافت لام های بافت شناسی
- نام گروه های مربوطه بر روی لام ها نوشته شود و در صورت عدم استفاده از لام های دارای سر مات شده، می توان با استفاده از مداد الماس شماره گذاری روی لام ها انجام داده و اطلاعات هر لام شماره گذاری شده را بر روی برگه جداگانه یادداشت شود.
نمونه صحیح نوشتن اطلاعات بروی لام
- اطلاعات مربوط به تمامی لام ها ( از جمله ضخامت برش، نوع بافت برش زده شده، نوع رنگ آمیزی و … ) به طور دقیق نوشته شود
- لام هایی هر گروه به طور جدا گانه در جعبه لام مخصوص قرار داده شوند شوند.
- در صورن نبود جعبه لام جهت جلوگیری از شکسته شدن و چسبیدن احتمالی لام ها به یکدیگر یک قطعه کاغذ و یا مانع نرم مابین لام ها قرار داده شود.
- جهت جلوگیری از شکسته شدن لام ها ترجیحا از جعبه لام مخصوص نگهداری و حمل لام و یا سایر پک های بسته بندی مقاوم و نشکن در حین انتقال لام ها به آزمایشگاه استفاده شود.
مطلب پیشنهادی: رنگ آمیزی های اختصاصی هر بافت در آزمایشگاه – آماده سازی لام از بافت ها
برخی موارد عدم پذیرش نمونه :
- عدم همخوانی بین نمونه های بافتی دریافت شده و اطلاعات ذکر شده محقق روی لام یا برگه مربوطه
- ناکافی بودن میزان نمونه بافتی دریافت شده در مقایسه با تست های درخواستی
- عدم استفاده از فیکساتیو مناسب و در نتیجه عدم تثبیت کامل نمونه های بافتی
- لام های آسیب دیده یا شکسته شده در اثر حمل و نقل نامناسب و یا عدم مونت کردن صحیح
شرایط دریافت نمونه های سرم و پلاسما
جدا سازی و انتقال نمونه های بیولوژیک نظیر سرم و پلاسما بـه آزمایشـگاه جـزء مهمـی از یک پروژه تحقیقاتی می باشد چرا که کیفیت سرم و پلاسما تأثیر قابل توجهی بر کیفیت پروتئین ها یا سایر بیومارکرهای مورد ارزیابی در نمونه ها دارد. بنابراین استفاده از روش های استاندارد آماده سازی نمونه برای پروفایل سرم/پلاسما برای به دست آوردن بیومارکر ها حیاتی است، خطاهای جزئی در یک روش آماده سازی نمونه می تواند منجر ایجاد نتایج متفاوت و خلاف انتظار شود. علاوه بر این حفظ کیفیت سرم و پلاسما در حین انتقال به آزمایشگاه هم همانند مرحله آماده سازی نمونه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابر این رعایت برخی نکات جهت افزایش کیفیت آنالیز و نتایج ضروری می باشد.
- برای جداسازی سرم، خون باید در لوله بدون ماده ضد انعقاد جمع آوری و پس از لخته شدن سانتریفیوژ گردد.
- نمونه ها باید در طول مدت انتقال و نگهداری در ظروف درپوشدار قرار گیرند.
- بعد از برداشتن از فریزر، در سریعترین زمان ممکن به آزمایشگاه منتقل شوند. در صورت عدم امکان ارسال سریع، در دمای ۲۰- فریز گردد.
- برای جداسازی پلاسما، نمونه خون باید در لوله حاوی ضد انعقاد جمع آوری و سپس سانتریفیوژ شود. ضروری است نام ماده ضد انعقاد و نسبت مورداستفاده، بر روی ظرف انتفال ذکر شود.
- همه نمونه ها باید بر روی پک یخ خشک انتقال داده شوند.
- از قرار دادن سرم در معرض نور مستقیم خورشید پرهیز کنید.
برخی موارد عدم پذیرش نمونه
- نشت نمونه
- ناکافی بودن میزان نمونه
- وجود خون در نمونه های دریافتی
- نمونه هایی که به طور مکرر فریز و دفریز شده اند
شرایط دریافت نمونه های سلول
انتقال سلول ها بدون به خطر انداختن بقا و عملکرد آنها، پارامتر مهمی برای بهبود کیفیت تست های سلولی و انجام مطالعات درون تنی و برون تنی می باشد. از این رو ایجاد شرایط فیزیکی مناسب برای انتقال و همچنین جلوگیری از بروز آلودگی های احتمالی یک امر مهم و ضروری می باشد.
- سلول های در حال رشد درفلاسک پلمپ شده با پارا فیلم منتقل شود.
- بر روی فلاسک اطلاعات سلول و محیط کشت (از جمله نام سلول، نام محیط کشت، درصد FBS مورد استفاده، تعداد پاساژ و …) درج شود.
- توصیه می شود از فلاسک های بدون فیلتر (جهت جلوگیری از آلوده شدن درب فلاسک با محیط کشت و آلودگی های احتمالی) استفاده شود.
- قبل از انتقال سلول، فرایند استریلیزاسیون برای تمامی وسایل مرتبط با انتقال سلول انجام شود.
- ظرف فلاسک باید حتما در یک ظرف نگهداری خارجی قرار داده شود.
- نحوه قرار گرفتن فلاسک باید به گونه ای باشد که تحت هر شرایطی کمترین حرکت را داشته باشد. (برای جلوگیری از جداشدن سلول های چسبیده به کف فلاسک)
- در مورد دمای مورد نیاز برای انتقال سلول، با کارشناس شرکت هماهنگ لازم انجام شود.
- محیط کشت به اندازه کافی (حداقل ⅔ ظرفیت فلاسک) وجود داشته باشد.
مطلب پیشنهادی: رده های سلولی در آزمایشگاه کشت سلول – تمایز سلول بنیادی مزانشیمی به استخوان
شرایط دریافت نمونه های PCR
کیفیت تکنیک های PCR و وسترن بلات ارتباط مستقیمی با کیفیت نمونه دارد. هر گونه آلودگی یا آسیب به DNA و یا RNA در هر مرحله از استخراج، ذخیره سازی و آماده سازی نمونه بر کیفیت داده های تأثیر منفی می گذارد.
این امر به ویژه برای آزمایش هایی که RNA را هدف قرار می دهند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. DNA به طور قابل ملاحظه ای پایدار است، اما مولکول های RNA عمدتا ناپایدار هستند و بنابراین ممکن است در طول جمع آوری و پردازش نمونه دچار آسیب شوند. حفظ برخی نکات در زمان استخراج نمونه این اطمینان را می دهد که نمونه ها با بالاترین کیفیت آنالیز شوند.
- برای جمع آوری نمونه سرم اولیه از ظرف استریل و حاوی ماده ضد انعقاد استفاده شود.
- پس از استخراج نمونه، بلافاصله نمونه در دمای ۲۰- فریز گردد.
- نمونه باید در میکروتیوپ پلمپ شده با پارافیلم منتقل شوند.
برخی موارد عدم پذیرش نمونه های PCR
- جمع آوری نمونه سرم در شرایط هپارینه ( هپارین یکی از عوامل مهار PCR می باشد )
- نمونه های همولیز شده
مطلب پیشنهادی: روش های مختلف استخراج RNA از سلول و بافت – سنتز cDNA از RNA استخراج شده از سلول و بافت
شرایط دریافت نمونه های وسترن بلات
- تشریح بافت به وسیله ابزار تشریح استریل و ترجیحا روی یخ ( و یا PBS سرد ) انجام شود.
- بافت های با سایز بزرگ به قطعات کوچکتر تقسیم شوند (هرچه اندازه بافت کوچکتر باشد، اثر نگهداری بهتری دارد).
- در هنگام جداسازی سرم یا پلاسما مراقب مخلوط شدن بافی کوت- buffy coat ( لایه بین گلبول های قرمز و پلاسما ) با نمونه باشید.
محل جمع شدن بافی کوت (Buffy coat)
- برای جداسازی پلاسما=، چندین بار نمونه خون و ماده ضد انعقاد تکان داده شود تا به خوبی مخلوط شود.
- برای جدا سازی سرم، نمونه خون باید حداقل ۳۰ دقیقه در دمای اتاق لخته شود.
- بعد از جداسازی بافت، سلول، سرم و پلاسما، بلافاصله در دمای ۸۰- و یا نیتروژن مایع منجمد گردد.
- از فریز و دفریز مکرر نمونه ها اجتناب شود (زیرا تاثیر منفی بر کیفیت پروتئین ها دارند)
- همه نمونه ها هنگام انتقال به آزمایشگاه بر روی یخ خشک نگه داری شوند.
- اطلاعات کامل نمونه (از جمله نام گروه مربوطه، زمان جداسازی و …) بر روی نمونه ذکر گردد.
- حداقل تعداد سلول بین ۵۰۰ هزار تا ۱ میلون سلول باشد.
مطلب پیشنهادی: بررسی بیان پروتئین با روش وسترن بلات – تفسیر باندهای غیر معمول وسترن بلات
شرایط دریافت نمونه های عصاره گیاهی
برای ارسال گیاه جهت استخراج عصاره و یا ارسال عصاره های آماده جهت انجام مطالعات به آزمایشگاه رعایت برخی نکات ضروری می باشد.
- در مواردی که عصاره به صورت آماده (حل شده در آب و …) ارسال می شود غلظت عصاره حل شده و نوع حلال استفاده شده مشخص شود.
- نکته : عصاره های آماده، با بالاترین غلظت ارسال شود.
- گیاه های جمع آوری شده باید در بسته بندی مناسب، متناسب با اندازه و یا حجم گیاه ارسال شود.
- نمونه های گیاهی تازه، و ترجیحا خشک شده و به شکل پودر ارسال شود.
- اطلاعات هر گیاه از جمله: نام تجاری گیاه، نام علمی، وزن گیاه، نام قسمت گیاه ( ساقه، ریشه و …) بر روی بسته بندی مشخص شود.
- نام روش استخراج عصاره بر روی بسته بندی ذکر گردد.
- شرایط نگه داری گیاه بر روی بسته بندی ذکر گردد.
مطلب پیشنهادی: انواع مختلف روش های عصاره گیری گیاهان دارویی – روش های اندازه گیری میزان اسانس ها
شرایط دریافت نمونه های نانو ذره
نانو ذرات سنتز شده به دو شکل مایع و پودر می باشند. در حالتی که نانو ذره به صورت مایع و محلول منتقل می شود خطراتی از جمله رسوب نانو ذرات و یا تجمع نانو ذره می تواند سبب کاهش کیفیت نانو ذره شود و در زمان سنتز و انتقال نانو ذره به نکات زیر دقت شود :
- نانوذرات از جمله نانوذره نقره در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد و دور از نور نگه داری شوند.
- از انجماد نانو ذره پرهیز کنید (در صورت انجماد، نانوذرات به خصوص نانو ذرات نقره به طور برگشت ناپذیری تجمع می‌یابند)
- نانو ذره در بسته بندی مناسب و پلمپ شده، متناسب با نوع نانو ذره، ارسال گردد.
- شرایط نگه داری نانو ذره بر روی بسته بندی ذکر گردد.
- اطلاعات نانو ذره از جمله: نوع نانو ذره مصرفی، میزان و نسبت داروی لود شده بر روی بسته ارسالی ذکر گردد.
مطلب پیشنهادی: نانو ذرات حامل دارو (نانوحامل) – نانوذرات حامل عصاره های گیاهی
منبع
