بررسی بازسازی و ترمیم عصب پس از آسیب ضایعه نخاع با سلول درمانی و داروهای نوترکیب روتین

آسیب های نخاعی (SCIs) از جمله مهمترین آسیب های سیستم عصبی به شمار می روند که آثار زیان بار و عمدتا غیر قابل برگشت را به دنبال دارد. این نوع آسیب می تواند منجر به کاهش قابل توجه کیفیت زندگی و تحمیل بارهای فیزیکی، روانی و اقتصادی زیادی بر افراد مبتلا و خانواده های آنها شود.

شیوع آسیب های نخاعی در سراسر جهان رو به افزایش است و انتظار می رود این تعداد با افزایش جمعیت در جهان، بیش از پیش افزایش یابد. علیرغم مطالعاتی که چندین دهه برای رسیدن به روش درمانی موثر برای این بیماری انجام شده است، اما همچنان بیماران مبتلا به این آسیب از اثرات مخرب این بیماری رنج می برند.

آسیب های پاتولوژیک ناشی از آسیب نخاعی را می توان به دو فرآیند تقسیم کرد: آسیب اولیه و آسیب ثانویه. هنگامی که طناب نخاعی در معرض کوفتگی، پارگی یا فشردگی در اثر نیروهای خارجی، یا انفارکتوس به دلیل آسیب عروقی قرار می گیرد، نخاع دچار آسیب می شود که اغلب به آن آسیب اولیه می گویند.

این نوع آسیب عمدتا مربوط به آسیب به سلول های عصبی و تخریب عروقی است. آسیب ثانویه عمدتا شامل التهاب، سمیت تحریکی، ادم، ایسکمی، دمیلیناسیون مزمن و تشکیل اسکارهای گلیال است که باعث آپوپتوز می شود و منجر به افزایش آسیب و طولانی شدن بیماری می شود.

در حال حاضر روش های اصلی برای درمان آسیب نخاعی شامل درمان جراحی، درمان های دارویی، اکسیژن درمانی هایپرباریک و فیزیوتراپی است. با این حال، اثرات درمانی این برنامه های درمانی عمدتا رضایت بخش نیست و در بهبود شرایط مبتلایان به این نوع بیماری ناکام مانده است. بنابراین بررسی روش های درمانی جدید و موثرتر برای این بیماری به گزینه ای حیاتی برای مطالعات محققین تبدیل شده است.

سلول درمانی برای بهبود آسیب نخاعی

از جمله برنامه های درمانی جدید برای این بیماری می توان به درمان پیوند سلولی برای آسیب نخاعی اشاره کرد.

پیوند سلول ها به بیماران به روش های متنوعی صورت می گیرد که از جمله آنها می توان به پیوند مستقیم موضعی، پیوند ترانس عروقی یا تزریق داخل نخاعی برای درمان اختلالات حرکتی، حسی و اتونوم یا عوارض ناشی از SCI اشاره کرد. به طور کلی اعتقاد بر این است که زمان بهینه برای سلول درمانی ۲ تا ۴ هفته پس از تروما است.

مکانیسم های درمانی احتمالی درمان سلول برای آسیب های نخاعی شامل جنبه های متعددی است:

پیوند سلول می تواند سلول ها و بافت های عصبی آسیب دیده از جمله سلول های عصبی و گلیال را ترمیم یا جایگزین کند که به اطمینان از یکپارچگی مسیر هدایت عصبی و در نتیجه بازسازی عملکرد عصبی کمک می کند.

سلول ها با همکاری با بافت های پیرامون ناحیه آسیب دیده انواع فاکتورهای نوروتروفیک تولید می کنند، ریزمحیط محل آسیب دیده را تغییر داده و رشد آکسون ها را تسریع می کنند.

پس از ایجاد آسیب نخاعی، پیوند سلول می تواند ژن های دخیل در التهاب و آپوپتوز را کاهش دهد و همچنین ژن های دارای اثرات محافظتی عصبی را تنظیم کند، در نتیجه از نورون های نخاعی در برابر آسیب های ثانویه محافظت می کند.

برخی از سلول های پیوندی می توانند به سلول های گلیال تمایز پیدا کنند و باعث تقویت میلین و بهبود عملکردی در بیماران مبتلا به SCI شوند.

انواع سلول های مورد استفاده برای درمان آسیب های نخاعی

سلول هایی که برای درمان آسیب نخاعی استفاده می شود را می توان اساساً به دو دسته سلول های بنیادی و غیر بنیادی طبقه بندی کرد:

• سلول های بنیادی عصبی (NSCs)
• سلول های بنیادی پرتوان القایی (iPSCs)
• سلول های بنیادی بالغ مزانشیمی
• سلول های پوشش بویایی (OECs)
• سلول های شوان
• نورون های بازدارنده
• سلول های بنیادی مزانشیمی

سلول های بنیادی مزانشیمی (MSCs) توانایی تمایز و تکثیر خود را دارند و تمرکز روزافزونی بر روی استفاده از آنها به عنوان عامل درمانی بالقوه برای انواع بیماری ها شده است. سلول های بنیادی مزانشیمی سیتوکین ها و اگزوزوم ها را برای کاهش التهاب در محل آسیب آزاد می کنند. سلول های بنیادی مزانشیمی همچنین فاکتور رشد

منابع:

 DOI: 10.1089/neu.2019.6949

https://doi.org/10.1186/s12951-021-01035-8

رفرنس عکس اول : DOI:10.2147/JPR.S365524

(۲۰۱۲). https://doi.org/10.1038/sc.2012.20

DOI: 10.1080/14712598.2019.1576630

https://doi.org/10.1038/s41598-023-32906-9