⭐ آنچه در این مطلب خواهید خواند
ادم مغزی همان تورم بافت مغز می باشد، که پدیده ای نسبتا شایع با علل متعدد است. در ادم مغزی حجم نسبی بافت مغز افزایش می یابد، این افزایش نسبی بافت مغز باعث کاهش خون رسانی به مغز و افزایش فشار داخلی مغز می تواند باعث آسیب بیشتر به مغز شود. تظاهرات بالینی ادم مغزی از بدون علامت تا اختلالات شدید اتونومیک، کما و مرگ متغیر است.
مدلهای حیوانی ایسکمی مغزی و ادم مغزی
مدلهای حیوانی برای درک بهتر پاتوفیزیولوژی ایسکیمی مغزی و پیشبرد درمانهای جدید با هدف کاهش و ترمیم آسیبهای عصبی ضروری هستند. ایسکمی مغزی با قطع یا کاهش جریان خون در مغز همراه است. بروز ادم مغزی سبب تشدید ضایعه ایسکمیک ابتدایی ایجاد شده در مغز می شود. ایسکمی مغزی بیش از ۸۰ درصد از سکته ها را تشکیل می دهد و ناشی از انسداد یک شریان مغزی اصلی، اغلب شریان مغزی میانی است. انسداد شریان مغزی میانی به روش (middle cerebral artery occlusion) MCAO رایجترین مدل حیوانی شبیه سازی ایسکمی مغزی است. هنگام تعیین میزان آسیب عصبی در مدل MCAO، نتایج اندازه گیری شده شامل ادم مغزی، ناحیه انفارکتوس و نفوذپذیری سد خونی مغزی blood–brain barrier (BBB) خواهد بود. پس از القا مدل MCAO، رایجترین تکنیک ها برای اندازهگیری ادم مغز، محاسبه حجم نیمکره های مغز است.
برای اندازه گیری شکست BBB، روش طیف سنجی با استفاده از رنگ آمیزی اوانس بلو بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. محدودیت قابل توجه این روش ها برای ارزیابی آسیب عصبی پس از القا مدل MCAO این است که مجموعه های جداگانه ای از بافت مغز برای هر اندازه گیری مورد نیاز است. بنابراین، برای به دست آوردن نتایج آماری دقیق و قابل اعتماد، محققان باید از تعداد زیادی نمونه مغز استفاده کنند که نیاز به معدوم کردن تعداد زیادی از حیوانات آزمایشگاهی دارد.
برای القا مدل MCAO، موشهای صحرایی (رت ها) با ایزوفلوران، بدون اعمال تراکئوتومی بی هوش می شوند. دمای مرکزی بدن در طول عمل با پد حرارتی تنظیم می شود تا روی ۳۷ درجه سانتی گراد حفظ شود. دمای بدن موش آزمایشگاهی ثابت نگه داشته می شود تا اثر هیپوترمی و هایپرترمی به حداقل برسد. پارامترهای فیزیولوژیکی، از جمله فشار متوسط شریانی، ضربان قلب و اشباع O2 خون شریانی، بررسی می شود. القا مدل ایسکیمی مغزی از طریق برش گردن و کنار زدن عضلات و دسترسی به شریان کاروتید (CCA) در خط وسط، از بافت های اطراف و از دو شاخه تا قاعده جمجمه جدا می شود.
ویدیو آموزش القا مدل ایسکیمی مغزی در موش آزمایشگاهی
اندازه گیری ادم مغزی
به منظور اندازه گیری میزان ادم مغزی 24 ساعت پس از عمل، رنگ آمیزی TTC انجام می شود موش ها باید ابتدا بیهوش شده سپس توسط CO2 کشته شوند. مغزها به سرعت جدا و به ۶ برش کرونال (تاجی)، هر کدام با ۲ میلی متر ضخامت تقسیم شود. مجموعه ای از برش ها از هر مغز به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد در ۰/۵٪ TTC انکوبه می شود و پس از رنگ آمیزی، برش ها با یک اسکنر نوری با وضوح ۱۶۰۰ × ۱۶۰۰ dpi اسکن می شوند.
ادم مغزی توسط نرمافزار ImageJ اندازهگیری می شود و به صورت درصدی از نواحی طبیعی در نیمکره سالم طرف مقابل بیان می شود. میزان تورم با استفاده از روش کاپلان محاسبه می شود:
میزان ادم = (حجم نیمکره راست – حجم نیمکره چپ) / حجم نیمکره چپ.
عوامل ایجاد کننده ادم مغزی
ادم مغزی به دو دسته عصبی و غیر عصبی تقسیم می شود. ادم مغزی عصبی می تواند به دلایل مختلفی از جمله تومور، ضربه به سر، ایسکمی مغزی، ضایعات داخل جمجمه، هیپوکسی، عفونت و فشار خون حاد ایجاد شود و سایر علل غیر عصبی عبارتند از هپاتیت، سندروم ری، مسمومیت با مونوکسید کربن، مسمومیت با سرب و ادم مغزی در ارتفاعات و یکی از علل نادر ادم مغزی تومور کاذب مغزی است که در صورت عدم درمان، عوارض مخرب یا کشنده ای خواهد داشت.
سکته مغزی و ادم مغزی
ادم مغزی با تجمع غیر طبیعی مایعات در پارانشیم بافت مغز یکی از عوارض مهم ایسکیمی مغزی می باشد. سکته مغزی سومین عامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سر تا سر جهان است و سالانه بیش از ۱۶ میلیون نفر از سکته مغزی رنج می برند که تقریباً یک سوم منجر به مرگ و یک سوم دیگر منجر به ناتوانی دائمی می شود.
مطالعات بالینی نشان می دهد که ادم مغزی به دنبال ایسکمی حاد موضعی مغزی، می تواند ضایعه ایسکمیک اولیه را از طریق افزایش فشار درون جمجمه و کاهش شدید جریان خون به ناحیه penumbra تسریع و تشدید نماید. ادم مغزی یکی از عوامل تعیین کننده میزان بقای بیمار در ساعات اولیه بعد از وقوع ایسکیمی مغزی می باشد و به جهت پیچیدگی عوامل پاتوفیزیولوژیک دخیل در ایجاد ضایعه ایسکمیک مغزی هنوز درمان موثری برای آن پیدا نشده است، امروزه تلاش بر آن است تا با توسعه استراتژی های درمانی گوناگون از آسیب پیش رونده نورونی به دلیل ایسکمی مغزی جلوگیری شود و از این طریق نارسایی ها و ناتوانی های عصبی پس از وقوع ایسکمی مغزی کاهش یابد.
مطالب مشابه: تست اوانس بلو مغزی موش یا رت – تست TTC مغزی موش و رت
از عوامل دیگر ایسکیمی مغزی می توان به آترواسکلروز، لخته شدن خون، انقباض عروق، آمبولیسم فشار خون پایین، کم خونی داسی شکل، خفگی و برخی از تومورها اشاره کرد.
خدمات مرتبط: پژوهش و مطالعه بروی حیوانات آزمایشگاهی – پژوهش های فیزیولوژی ورزشی و علوم ورزشی – ایجاد انواع مدل های حیوانی