آلودگی میکروبی در نمونه های مختلف

آلودگی میکروبی در نمونه های مختلف آبی و غذایی از مسائل مهم جهانی می باشند که عوامل آلوده کننده زیادی وجود دارند که باید شناسایی و از مواد غذایی حذف شوند؛ به همین دلیل تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفته است.

بررسی آلودگی میکروبی در نمونه های مختلف غذا ، آب و…

سرد نگه داشتن، عامل مهمی برای به تعویق انداختن فساد مواد غذایی و رشد بسیاری از عوامل بیماریزا است، اما به تنهایی برای به حداقل رساندن خطر میکروبیولوژیکی کافی نیست، چرا که بعضی از میکروارگانیسم های سرما دوست، مانند گونه های خاصی از باکتری لیستریا منوسیتوزنز یا گونه های خاص کلستریدیوم بوتولینوم می توانند در دمای ۴ درجه سانتی گراد رشد کنند.

برای پیشگیری و کنترل بیماری های منتقله از راه غذا باید عوامل ایجاد کننده آن ها، وضعیت آلودگی مواد غذایی، روش های جداسازی و شناسایی آن ها و راه های آلوده سازی مواد غذایی شناخته شوند.

روش شناسایی عوامل آلوده کننده آب و شیر

آلودگی آب ها

دسترسی به آب آشامیدنی سالم از نیازهای اساسی هر جامعه به حساب می آید. رشد روز افزون جمعیت، ارتقاع سطح زندگی، توسعه شهرنشینی، صنایع و کشاورزی، از عواملی هستند که افزایش میزان مصرف آب و تولید فاضلاب در اجتماعات را باعث شده و موجب آلودگی محیط زیست می شوند. کمبود منابع آب سالم و بهداشتی در سال ۲۰۵۰ حدود یک سوم از جمعیت دنیا را تهدید خواهد کرد به همین دلیل تعیین آلاینده های آن به همراه کنترل آلودگی الزامی است.

شاخص کیفیت بهداشتی بودن غذاها و آب ها، کلی‌فرم ها می باشند که باسیل های گرم منفی هستند که تولید اسید و تخمیر لاکتوز را انجام می دهند که مهم ترین آن ها باکتری اشریشیاکلی می باشد.

طبق مطالعات صورت گرفته، باکتری اشریشیاکلی با مکانیسم های متعددی از قبیل تولید انتروتوکسین، سیتوتوکسین و خصوصیات چسبیدن به سلول های اپیتلیال روده قادر به ایجاد اسهال در همه گروه های سنی می باشد و وجود این مکانیسم ها در اشریشیاکلی جداشده از مواد غذایی مورد مصرف در جامعه به اثبات رسیده است. جالب توجه است که اشریشیاکلی در غلظت های مختلف نمک (۱تا ۱۰ درصد) به مدت ۷۰ روز، در محلول نمک اشباع به مدت ۲ روز و در حضور غلظت های ۲۰%، ۳۰%، و ۴۰% نمک به ترتیب ۴ روز، ۱۵ روز و ۳۰ روز پایدار می ماند.

بعضی از باکتری های اشریشیاکلی قادرند دو نوع انتروتوکسین ترشح نمایند و از این راه باعث ایجاد اسهال شوند. این انتروتوکسین ها شامل دو نوع مقاوم به حرارت (ST) و حساس به حرارت (LT) می باشند. انتروتوکسین (LT) ایمونوژن بوده و بر روی سلول های اپیتلیال روده تاثیر می گذارد و آدنیل سیکلاز این سلول ها را فعال می نماید؛ در نتیجه جریان مایعات از بدن به طرف فضای روده ای سبب ایجاد اسهال می شود.

آلودگی شیر

باکتری های بیماریزا قادرند از طریق غدد پستانی، مدفوع و سایر ترشحات دام آلوده و یا دام فاقد نشانه های بالینی، همچنین منابع انسانی منتشر شده و نیز از طریق منابع محیطی و وسایل آلوده باعث آلودگی شیر گردند.

تعداد باکتری هایی که به طور طبیعی در شیر تازه وجود دارند در حدود ۱۰^۷-۱۰^۳ می باشد و شامل باکتری های سرماگرا مانند سودوموناس آئروژنوزا، گونه های آلکالیژنز، آئروموناس، باکتری های لاکتیک، باسیل های گرم مثبت تولید کننده اسپور، کورینه باکتریوم ها، میکروکوک ها و کلی‌فرم ها می باشد.

روش بررسی آلودگی میکروبی در نمونه های مختلف

به منظور بررسی آلودگی آب ها، نمونه گیری با فواصل معین انجام و در بطری های استریل تا انتقال به آزمایشگاه کنار یخ نگهداری می شوند. در مرحله اول از نمونه ها، رقت تهیه و این رقت های مختلف را به صورت Pour Plate کشت می دهند و باکتری ها به مدت ۲۴-۱۸ ساعت در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد انکوبه می شوند.

سپس به منظور شمارش باکتری ها، آن ها را در محیط های کشت انتخابی کشت داده و پس از رشد باکتری ها، شمارش کلنی ها صورت می گیرد. برای شناسایی باکتری ها از رنگ آمیزی گرم و محیط های کشت افتراقی و تست های بیوشیمیایی استفاده می شود. همچنین به منظور تایید باکتری مورد نظر، تست مولکولی PCR و به دنبال آن ژل الکتروفورز انجام می شود.

به منظور تعیین آنتی بیوتیک های موثر بر باکتری های موجود در آب و شیر از تست آنتی بیوگرام استفاده می شود که باکتری ها معادل نیم مک فارلند ۱۰^۸ ×   ۱.۵ رقیق می شوند و در محیط کشت مولر هینتون آگار کشت داده می شوند و پس از ۱۵ دقیقه، دیسک های آنتی بیوتیک مورد نظر بر پلیت قرار داده می شوند. بعد از ۱۸ ساعت، ایجاد یا عدم ایجاد هاله عدم رشد بررسی می شود و نتایج طبق جدول CLSI گزارش می شود.

مطالب مرتبط: روش تعیین حداقل غلظت ممانعت کنندگی (M.I.C) – روش تعیین حداقل غلظت کشندگی (M.B.C) – تست دیسک دیفیوژن
خدمات مرتبط: خدمات میکروبیولوژی – خدمات پژوهشی در حوزه علم بیوتکنولوژی – تولید پروتئین های نوترکیب