ایجاد مدل بیماری کبد چرب در حیوانات آزمایشگاهی
مدل حیوانی کبد چرب ، امروزه یکی از بزرگترین مشکلات بهداشت عمومی جهان٬ اضافه وزن و چاقی افراد است.
متاسفانه در چند دهه اخیر چاقی به میزان هشدار دهنده ای افزایش یافته٬ به طوری که آمار بالایی از افراد در سرتاسر جهان در اثر اضافه وزن یا چاقی جان خود را ازدست می دهند. از این رو در آزمایشگاه حیوانی پرداختن به این مساله و کار کردن در ابعاد و مدل های حیوانی برای بروز پدیده چاقی و پیشگیری و درمان آن و سایر بیماری های مرتبط مانند سکته و بیماری های قلبی-عروقی، دیابت، فشار خون، بیماری های کیسه ی صفرا و مشکلات کبدی و انواع سرطان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تاثیرات چاقی در مدل حیوانی کبد چرب
از معضلات چاقی می توان به بیماری های کبدی همچون کبد چرب (استئاتوز کبدی Hepatic Steatosis) که امروزه نرخ بالای مرگ و میر که از مهمترین مشکلات حوزه سلامت در جهان است، اشاره کرد.
یک سوم از بیماران مبتلا به استئاتو هپاتیت غیر الکلی (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) ممکن است به سیروز کبد و سایر عوارض جدی کبدی مانند سرطان سلول های کبدی (کارسینوم هپاتوسلولار) دچار شوند.
از آنجایی که شیوع بیماری های فیبروز و سیروز کبدی در میان بیماری های کبدی بسیار بالاست، مدل حیوانی کبد چرب ابزاری مهم و کابردی است که در مطالعات بالینی در خصوص بیماری های کبدی مورد توجه قرار دارد. تاکنون روش های مختلف مدل سازی در این زمینه شامل استفاده از سموم کبدی و اعمال عمل های جراحی و ایجاد پرفشاری خون پورتال داخل کبدی (PVL) و بستن مجاری صفراوی مشترک (CBDL) بوده است که هرکدام از این روش ها دارای معایب و مزایای خاص خود است.
ایجاد چاقی به روش رژیم غذایی پرچرب
معمولا در پژوهش های مرتبط با چاقی، مدل حیوانی (موش و خرگوش) با استفاده از یک رژیم غذایی پر چرب، به مدت شش هفته (وابسته به نوع روند پژوهش) در دو گروه تیمار و کنترل دریافت کننده رژیم غذایی معمولی جوندگان بررسی می شوند.
وزن موش ها هفته ای یکبار اندازه گیری و در پایان هفته ششم وزن گروه ها با یکدیگر مقایسه می شود و سپس موش ها بیهوش و خونگیری از قلب موش انجام می شود.
در پایان هفته ششم شاهد افزایش چربی شکمی گروه تیمار خواهیم بود و با استفاده از رنگ آمیزی های بافت شناسی و بررسی متغیرهای بیوشیمیایی افزایش معنادار از مقادیر کلسترول، تری گلسیرید، HDL-(C) ، و LDL-(C) در بین گروه تیمار خواهیم بود. رژیم غذایی پرچرب در مطالعات می تواند باعث چاقی و ابتلا به سایر بیماری های مرتبط با چاقی از جمله فیبروز و سیروز کبدی شود.
ایجاد چاقی با مصرف شیرین کننده های مصنوعی
برای ایجاد اضافه وزن، مصرف بالای شیرین کننده های مصنوعی با هدف افزایش شاخص توده بدنی حیوان انجام می گیرد.
در این روش که معمولا در دو مرحله و بازه زمانی انجام می گیرد، گروه تیمار پژوهش رژیم غذایی پر چرب همراه با درصدی از مقادیر فروکتوز از طریق گاواژ دریافت می کند و هر هفته وزن موش ها اندازه گیری و میزان فروکتوز سرم به روش الایزا و همچنین پارامترها بیوشیمیایی مورد سنجش قرار می گیرد. میزان کالری دریافتی مازاد می تواند منجر به اضافه وزن و افزایش سطح سرمی قند خون ،کلسترول، تری گلیسرید و مشکلات کبدی شود.
ایجاد مدل حیوانی کبد چرب با استفاده از روش پرفشاری خون
استفاده از مدل PPVL (Partial portal vein ligation model) روشی برای درگیری بافت و سلول های پارانشیم کبدی است که به طور گسترده ای در مطالعه پاتوفیزیولوژی فشار خون بالا برای افزایش و ایجاد پرفشاری خون پورتال استفاده می شود.
در این روش درصد شنت پورتوسیستمیک داخل کبدی پس از ۷ روز به ۱۰۰% نزدیک می شود. اشکال اصلی مدل این است که فشار خون بالای پورتال به طور حاد با گشاد شدن عروق مزانتریک و افزایش برون ده قلب همراه است.
ایجاد مدل حیوانی کبد چرب با استفاده از روش بستن مجاری صفراوی
در روش بستن مجاری صفراوی MCBDL (middle of the common bile duct ligation) و به دنبال آن تحریک آبشار مولکولی، سندرم کبد ریوی HPS (hepatopulmonary syndrome) ایجاد می شود.
HPS در سیروز صفراوی و در ارتباط با افزایش سطح ET-1 و TNF-α در پلاسما و ایجاد تغییرات مولکولی تثبیت شده در ریز عروق ریوی ایجاد می شود.
این مدل به دو روش انجام می شود. در روش اول لیگاتور اول در وسط مجرای صفراوی مشترک بالای ورودی مجرای پانکراس و در روش دوم لیگاتور دوم در بالای ورودی مجرای لوزالمعده قرار می گیرد.
مشکل عمده مدل حیوانی سندرم کبد ریوی (HPS) ناشی از بستن مجرای صفراوی رایج (CBDL) این است که میزان مرگ و میر در این مدل بسیار بالا است که مانع مطالعات تجربی می شود.
نتایج مطالعات نشان می دهد که بستن مجرای صفراوی فوقانی UCBDL (Upper common bile duct ligation)، روشی بهتر و بهبود یافته نسبت به مدل HPS به دلیل موفقیت نسبتاً بالا و کاهش عوارض است.
بسیاری از مدل های حیوانی برای HPS مورد مطالعه قرار گرفته اند، در میان این مدل ها، CBDL مزمن در موش تنها مدل آزمایشی موفقیت آمیز HPS انسان است.
ایجاد مدل حیوانی سیروز کبدی با استفاده از سموم کبدی
یکی دیگر از روش های مختلف مدل سازی برای سیروز کبدی استفاده محققان از سموم کبدی تتراکلرید کربن و دی گالاکتوز آمین برای ابتلای حیوانات به آسیب حاد کبدی است. نتایج داده ها و گزارشات حاکی از آن است که استفاده از سموم کبدی منجر به تجمع اسید ها و نمک های صفراوی و ایجاد تغییرات بافتی مانند نکروز و فیبروز بسیار سریع می شود.
جهت اطلاع و سهولت شما کاربر گرامی برای استفاده از خدمات مطالعات حیوانی – بافت شناسی – آزمایشگاه بیوتکنولوژی – آزمایشگاه پاتولوژی – آزمایشگاه ژنتیک – اسانس گیری – جنین شناسی – میکروبیولوژی توسط لینک های مربوطه اقدام نمایید.
مطالب مرتبط: آزمون های رفتاری – القای مدل بیماری MS –آزمون شاتل باکس
خدمات مرتبط: پژوهش و مطالعه بروی حیوانات آزمایشگاهی – پژوهش های فیزیولوژی ورزشی و علوم ورزشی – ایجاد انواع مدل های حیوانی
